foto ilustracija
Srpska pravoslavna crkva obilježava Vidovdan, praznik posvećen Svetom velikomučeniku knezu Lazaru i svim srpskim mučenicima koji su poginuli u Boju na Kosovu 1389. godine.
Na liturgijama u svim pravoslavnim hramovima pominje se stradanje koje je ostavilo vječnu poruku u istoriji, etici i tradiciji srpskog naroda.
Vidovdan ili praznik sjećanja na kosovsku pogibiju obilježen je crvenim slovom u kalendaru Srpske pravoslavne crkve, a za naziv praznika vezuje se Sveti Vid koji je, prema “Prologu” vladike Nikolaja Velimirovića, porijeklom sa Sicilije.
Ovaj svetitelj hrišćanstvo je zadužio podvizma u vrijeme cara Dioklecijana, velikog progonitelja hrišćana.
Isti datum u kalendaru Srpske pravoslavne crkve pominje se i kao praznik starozavjetnog proroka Amosa – slave srpskog kneza Lazara, koji je poginuo na taj dan, a u navečerje praznika se svojim velmožama pričestio u Crkvi Samodreži na Kosovu.
Prema “Prologu”, Srpska pravoslavna crkva istog dana slavi i svog patrijarha Јefrema, koga je Sabor izabrao 1375. godine i koji je “1382. vjenčao kneza Lazara za cara”.
U kolektivnoj svijesti srpskog naroda Vidovdan nije samo vjerski praznik – dan kada se vjernici praznuju dan svetog Vida. Vidovdan ima slojevito značenje. Govori o istoriji i tradiciji, o važnim odlukama i događajima, žrtvama i ratovima, a sve to govori o kontinuitetu postojanja jednog naroda i građenja njegovog identiteta.
KOSOVSKI BOJ (1389)
Treba znati da je ta, za Srbe najznačajnija bitka, Prva Kosovska bitka, jer se nakon te odigralo još na tom lokalitetu i njegovoj neposrednoj blizini. Ona se odigrala 15. juna (po starom kalendaru) u blizini Prištine između hrišćana i Osmanlija.
Srpske snage je predvodio knez Lazar Hrebeljanović i među njima su bile i snage njegovih srodnika i saveznika, dok se na čelu turske vojske nalazio sultan Murat I sa sinovima Jakubom i Bajazitom.
TAJNA KONVENCIJA SRBIJE I AUSTROUGARSKE (1881)
Na Vidovdan 1881. godine potpisan je i ugovor kojim se Srbija se obavezala da neće zaključivati bilo kakve političke ili ekonomske ugovore sa drugim zemljama, bez prethodnog odobrenja Austrougarske. U zamjenu za potpunu potčinjenost Beču, srpska država i dinastija Obrenovića su kao kraljevina dobile međunarodno priznatu nezavisnost.
BREGALNIČKA BITKA (1913)
Iako se nije dogodio baš tog datuma nego nekoliko dana poslie, ovaj događaj se vezije za Vidovdan jer je još uvek trajalo vidovdansko praznovanje. Samo nekoliko dana kasnije, 30. juna 1913. godine, Bugari su izveli napad na Bregalnici, što je bio uvod u Drugi balkanski rat.
SARAJEVSKI ILI VIDOVDANSKI ATENTAT (1914)
Sarajevski ili Vidovdanski atentat se dogodio 28. juna 1914. godine u Sarajevu kada je Gavrilo Princip iz grupe od šestorice atentatora , članovi organizacije Mlada Bosna, kojima je koordinirao Danilo Ilić, ubio austrougarskog prestolonaslednika nadvojvodu Franca Ferdinanda i njegovu suprugu Sofiju, vojvotkinju od Hoenberga.
Politički motivi ubistva je bile želja za odvajanjem austrougarske provincije Bosne i Hercegovine i njeno ujedinjenje u Veliku Srbiju ili Jugoslaviju. Iza organizacije ubistva stajali su oficiri srpske vojske. Atentat je direktno vodio do Prvog svjetskog rata kada je Austrougarska dala ultimatum Srbiji, koji je ona djelimično odbila. Austrougarska je potom objavila rat Srbiji, što je bilo okidač za niz objava rata između drugih evropskih sila.
VERSAJSKI SPORAZUM (1919)
Versajski sporazum kojim je okončan Prvi Svjetski rat potpisan je 28. juna 1919. godine istog dana kada se desio Sarajevski atentat koji je i bio povod za njegovo započinjanje.
VIDOVDANSKI USTAV SHS (1921)
Nastavak priče o kontinuitetu postojanja jednog ili grupe naroda na istom prostoru nastavlja se poslije Prvog svjetskog rata, zvanično – opet na vidovdan. Najviši pravni akt buduće Jugoslavije, Vidovdanski ustav, potpisan je 28. juna, a njime je započelo razdoblje zajedničkog života slovenskih naroda.
U godinama koje su uslijedile, Vidovdan je nastavio da bude simboličan, godine 1950, pušten je u saobraćaj put Beograd-Zagreb, nazvan „Autoput Bratstvo-Jedinstvo“, koji je bio rezultat izgradnje omladinskih radnih brigada iz svih krajeva Jugoslavije. Godine 1990, amandmani na Ustav Hrvatske su usvojeni, a Srbi više nisu bili konstitutivni narod.
Na Vidovdan 1992. godine probijen je koridor kod Brčkog, spojena su dva dijela Republike Srpske i uspostavljena veza zapadnog dijela Republike Srpske sa Srbijom, zbog čega je nazvan koridorom života.
