Pomenom, polaganjem vijenaca i prisluživanjem svijeća danas je u Novom Gradu obilježeno 27 godina od odbrane zapadnih granica Republike Srpske i BiH od agresije Vojske Hrvatske u septembru 1995. godine.
Vijenci su jutros prvo položeni kod centralnog spomen- obilježja poginulim borcima Vojske Republike Srpske u Novom Gradu.
Kod spomen- obilježja civilnim žrtvama rata u naselju Tunjica pomen stradalima služio je sveštenik Slavoljub Moravac.
Nakon pomena položeni su vijenci i prislužene svijeće.
Načelnik opštine Novi Grad Miroslav Drljača rekao je da su septembarski dani 1995. godine bili teški za građane naše opštine.
„Zahvaljujući Vojsci Republike Srpske i našim građanima izvojevana je pobjeda i nisu se ostvarili planovi Hrvatske. Da nije bilo tako mi danas ne bi živjeli i radili ovdje“, rekao je Drljača.
On je naglasio da je odbrana zapadnih granica presudno uticala i na ishod minulog rata te da zbog toga treba sačuvati sjećanje na to.
„Drago mi je što smo ove godine uspjeli objaviti monografiju Novogradske brigade koja je značajan istorijski dokument“, rekao je Drljača.
Komandant Novogradske brigade Ranko Dabić rekao je da je Hrvatska vojska planirala osvajanje Novog Grada, Kostajnice i Dubice i prolazak prema Prijedoru i Banjaluci.
On je objasnio da je u to vrijeme Novogradska brigada branila teritoriju opštine Novi Grad od napada tkz Armije BiH .
„Novogradska i Prnjavorska brigada i građani odbranili su se od napada i nanijeli teški poraz Hrvatskoj vojsci“, rekao je on.
U organizaciji Odbora Vlade Republike Srpske za njegovanje tradicije oslobodilačkih ratova, centralna manifestacija obilježavanja odbrane zapadnih granica Republike Srpske i BiH od hrvatske agresije ove godine održava se danas u Kozarskoj Dubici.
Na području zapadno krajiških opština – Kozarske Dubice, Novog Grada i Kostajnice, 18. i 19. septembra 1995. godine, u hrvatskoj agresiji su ubijena 104 lica, od kojih 54 civila, 44 pripadnika oružanih snaga Republike Srpske i šest pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova Srpske.
Naselja i gradovi su pretrpjeli velika razaranja i štete, a prema podacima opštinskih komisija o procjeni materijalne štete u Novom Gradu ona iznosi 83,3 miliona KM, u Kostajnici 40 miliona, a u Kozarskoj Dubici 50,4 miliona KM.
Napad Hrvatske vojske na opštinu Novi Grad počeo je 18. septembra 1995. godine u 9. časova i 25 minuta i tokom dva dana ofanzive smrtno je stradalo 57 lica, 37 civila, 18 vojnika i dva pripadnika MUP-a a ranjeno je 17 civila , tri vojnika i jedan pripadnik MUP-a.
Pripadnici Vojske Republike Srpske uspjeli su 19. septembra 1995. godine potisnuti Hrvatsku vojsku preko Une.
Na mjestu gdje je poginulo najviše civila i vojnika , u naselju Tunjica gdje su pripadnici hrvatskih snaga prešli na teritoriju opštine Novi Grad, podignuto je spomen obilježje koje je osveštano 2010. godine.
Odbrana zapadno krajiških opština od hrvatske agresije smatra se događajem značajnim za odbranu Republike Srpske i odlukom Vlade Srpske svrstan je među najznačajnije datume novije istorije.
