U naselju Tunjica kod Novog Grada je kod spomen-obilježja civilnim žrtvama rata služen parastost, položeni vijenci i prislužene svijeće povodom 23 godine od odbrane zapadnih granica Republike Srpske od hrvatske agresije tokom koje je u ovoj opštini ubijeno 57 srpskih civila i vojnika.
Načelnik opštine Miroslav Drljača rekao je da je napad Hrvatske vojske u septembru 1995. godine događaj bez presedana u novijoj istoriji.
„Napadnute su opštine Novi Grad, Kostajnica, Kozarska Dubica i dio Gradiške, prostori koji nikad nisu bili većinski hrvatski. Očigledno je da je ideja bila da se nastavi plan Nezavisne Države Hrvatske iz Drugog svjetskog rata, da se očiste Srbi na prostoru do Drine“, rekao je on.
Drljača je istakao je da je važno sjećanje na ovaj tragični događaj.
„Ovaj dan je vrijeme za podsjećanje da moramo biti oprezni i čuvati ono što nam je sada najsvetije, a to je Republika Srpska“, naglasio je on.
Komandant Prvog bataljona Novogradske brigade Momir Kovačević je u istorijskom času podsjetio na dešavanja koja su prethodila napadu Hrvatske vojkse.
„Dogodilo se to nakon pada Republike Srpske Krajine, u avgustu. Kodno ime operacije `Una 95` značilo je da je plan osvajanje Kozarske Dubice, Novog Grada i unske pruge. U drugoj akciji kodnog naziva `Maestal 95` bilo je planirano osvajanje Mrkonjić Grada i Banjaluke, a nakon toga bila je planirana akcija `Drina 95`“, rekao je on.
On je naveo da su u napadu na zapadne granice Republike Srpske, u akciji „Una 95“ učestvovale Prva i Druga gardijska brigada u sadejstvu sa 57. i 17. Domobranskim pukom, a u akciji „Maestal 95“ Sedma gardijska i Četvrta gardijska brigada, u sadejstvu sa karlovačkim i sisačkim domobranskim pukom.
„Novogradska brigada se u vrijeme napada našla jednostavno uklještena i bio je potreban nadljudski napor da se izdrži napad. I izdržali bi da nije bilo i napada 5. korusa tzv. Armije BiH. U isto vrijeme nas su napale 505, 511. i 517. brigada“, rekao je on.
Kovačević je naveo da su Novogradska, Dubička, 5. Kozarska, 43. brigada uz pomoć drugih manjih jedinica odbranile Novi Grad i Republiku Srpsku.
Napad Hrvatske vojske na opštinu Novi Grad počeo je 18. septembra 1995. godine u 9.25 časova i tokom dva dana ofanzive ubijeno je 57 lica, od kojih 37 civila, 18 vojnika i dva pripadnika Ministarstva unutrašnjih poslova /MUP/ Srpske, a ranjeno je 17 civila, tri vojnika i jedan pripadnik MUP-a.
Pripadnici Vojske Republike Srpske uspjeli su 19. septembra 1995. godine potisnuti Hrvatsku vojsku preko Une.
U hrvatskoj agresiji na području zapadnokrajiških opština Kozarska Dubica, Novi Grad i Kostajnica 18. i 19. septembra 1995. godine ubijeno je 138 ljudi, i to 74 civila i 64 vojnika.
Naselja i gradovi su pretrpjeli velika razaranja i štetu, a, prema podacima opštinskih komisija o procjeni materijalne štete, u Novom Gradu ona iznosi 83,3 miliona KM, u Kostajnici 40 miliona KM, a u Kozarskoj Dubici 50,4 miliona KM.
Odbrana zapadnokrajiških opština od hrvatske agresije smatra se događajem značajnim za odbranu Republike Srpske i odlukom Vlade Srpske svrstan je među najznačajnije datume novije istorije.
