U Kosovskoj Mitrovici i Gračanici danas će biti obilježeno 13 godina od martovskog pogroma nad Srbima, kada je tokom dvodnevne tragedije i nasilja nad srpskim narodom u južnoj srpskoj pokrajini ubijeno osam Srba, nekoliko stotina je povrijeđeno, a protjerano više od 4.000.
Polaganje vijenaca u Kosovskoj Mitrovici na spomen-ploče Borivoja Spasojevića i Jana Tučeva, prvih žrtava martovskog pogroma Albanaca nad Srbima, planirano je za sutra u 12.00 časova.
Planirano je da vijence ispred „Spomenika istine“ u Kosovskoj Mitrovici, u blizini glavnog ibarskog mosta, polože predsjednik Privremenog vijeća Kosovske Mitrovice Aleksandar Spirić i članovi porodica nastradalih.
U velikoj sali Doma kulture u Gračanici će u 12.00 časova, u organizaciji lokalnog Udruženja rodbine nestalih i kidnapovanih Srba, biti održana akademija posvećena 17. martu 2004. godine pod nazivom „Da se ne zaboravi“.
Iz Udruženja je saopšteno da će akademiji prisustvovati predstavnici Kancelarije Vlade Srbije za Kosovo i Metohiju, opštinskih vlasti i generalni sekretar Ministarstva spoljnih poslova Veljko Odalović.
Planirano je da vijence ispred Spomenika kosovskim junacima u centru Gračanice polože predstavnici opštinskih vlasti, Udruženja rodbine nestalih i kidnapovanih i Kancelarije Vlade Srbije za Kosovo i Metohiju.
Danas se navršilo 13 godina od martovskog pogroma nad Srbima, srpskim svetinjama i srpskom imovinom na Kosovu i Metohiji.
Najveći etnički motivisani sukobi na Kosovu i Metohiji od dolaska međunarodnih snaga izbili su 17. marta 2004. godine, nakon što je policija Unmika pronašla tijela dvojice albanskih dječaka u rijeci Ibar u selu Čabar kod Zubinog Potoka, na sjeveru Kosova.
Albanci su za njihovu smrt optužili Srbe i krenuli u odmazdu. Prve žrtve bili su Borivoje Spasojević (53) i Jana Tučev (36) iz sjevernog dijela Kosovske Mitrovice, koje je ubio snajperista iz albanskog dijela grada.
U neredima koji su uslijedili u naredna dva dana, šest gradova i deset sela je etnički očišćeno, uništeno je ili oštećeno 800 kuća, 35 pravoslavnih crkava i manastira, među kojima 18 spomenika kulture.
Do temelja su srušeni manastir Devič kod Srbice i konaci manastira Svetih Arhangela kod Prizrena. U Prizrenu su izgorjele i crkve Bogorodice Ljejviške iz 14. vijeka i Svetog Đorđa iz 16. vijeka na čijem je svodu ispisana prijeteća poruka „Smrt Srbima“.
Krvavi pir sproveden u koordinaciji za međunarodnim subjektima
Državni sekretar u Ministarstvu spoljnih poslova Srbije Veljko Odalović uvjeren je da su Albanci krvavi pir sproveli u punoj koordinaciji sa međunarodnim subjektima.
Tog 17. marta 2004. godine i tokom naredna dva dana Srbi su drugi put nakon 12. juna 1999. godine doživjeli egzodus.
„Dani progona, uništavanja svega što je srpsko ili podseća na Srbe, dani su koji će ostati ucrtani ne samo u podsvesti svakog Srbina, već i u istorijskim čitankama“, rekao je Srni Odalović.
On podsjeća „savjesne mirotvorce“ da su svoj cinizam pokazali i razobličili „tovarenjem“ Srba iz ugroženih područja u vojne kamione, odvozeći ih u žicama ograđene prostore, iz kojih su putevi povratka na ognjišta bili zabranjene rute.
U tom zločinačkom poduhvatu Albanci su protjerali 4.012 Srba od kojih se, prema zvaničnim podacima UNHCR-a i Ministarstva za zajednice i povratak samoproglašenog Kosova, vratilo tek nešto više od dvije stotine, iako je u međuvremenu izgrađeno blizu 500 povratničkih kuća.
Pusta su ostala naselja Svinjare i južni dio Kosovske Mitrovice, gdje jedino paroh sa svoja tri sina čuva srpstvo i svetinju posvećenu Svetom Savi.
Bez Srba je ostao urbani dio Obilića, Donje Mahale, Orahovca, Zočišta, Velike Hoče, Srpski Babuš i Talinovac u opštini Uroševac, te desetine srpskih sela uz magistralni put Klina-Peć i Peć-Dečani.
U gradskom dijelu Istoka ostalo je njih desetak, u Klini dvadesetak, Prizrenu, ako se ne računaju učenici Bogoslovije, desetak, Đakovici dvije monahinje, u Srbici samo monahinje u Manastiru Devič, u Mališevu, Štimlju, Suvoj Reci, Kačaniku, Podujevu i Uroševcu nema Srba, a u Vučitrnu samo lokalni paroh sa suprugom.
Desetak Srba u Srpskoj ulici u Gnjilanu i u Kosovskoj Vitini njih tridesetak čuvaju srpstvo.
U glavnom gradu južne srpske pokrajine dvadesetak staraca i Srpkinja u mješovitim brakovima, sa dvojicom paroha i njihovim porodicama živi su svjedoci etničkog čišćenja i progona Srba.
U sinhronizovanoj akciji etničkog čišćenja Kosmeta u martovskom pogromu ubijeno je osmoro Srba.
U sukobima sa pripadnicima Kfora i međunarodnim policajcima ubijeno je 11 Albanaca.
Povrijeđeno je najmanje 170 Srba, kao i desetine pripadnika međunarodnih snaga koji su se sukobili sa lokalnim Albancima štiteći Srbe i njihovu imovinu.
Porušeno je ili zapaljeno deset srpskih škola, domova zdravlja, pošta i drugih objekata države Srbije.
Prema podacima Eparhije raško-prizrenske Srpske pravoslavne crkve iz aprila 2004. godine, uništeno je oko 100 crkvenih objekata.
Međunarodni tužioci i sudije na Kosovu i Metohiji procesuirali su sedam slučajeva uništavanja crkava i 67 osoba osudili na zatvorske kazne od 21 mjeseca do 16 godina.
